Qızılyurd
Şəhər | |
Qızılyurd | |
---|---|
Кизилюрт | |
43°12′ şm. e. 46°52′ ş. u. | |
Ölkə | |
Tarixi və coğrafiyası | |
Sahəsi |
|
Mərkəzin hündürlüyü | 45 m, 115 m |
Əhalisi | |
Əhalisi |
|
Rəqəmsal identifikatorlar | |
Poçt indeksi | 368124 |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Qızılyurd (tarixi adı Çiryurd) (qum. Къызылюрт (Qızılyurt), Чирюрт (Çiryurt), avar. Гъизилюрт) - Rusiya Federasiyasının Dağıstan Respublikasında şəhər. Əhalisinin milli tərkibi əsasən qumuqlar, avarlar, laklar təşkil edir.
Şəhər Sulaq çayının sahilində, Mahaçqala şəhərindən 53 km məsafədə yerləşir. Qızılyurd rayonunun və şəhər dairəsinin inzibati mərkəzi.
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
19 oktyabr 1831-ci ildə Qafqazın ruslar tərəfindən istilası vaxtı qumuqların yaşadığı Çiryurd kəndi ruslar tərəfindən hücuma məruz qalır. Hücumda, bu hadisələrə bir neçə şeirini həsr etmiş rus şairi Aleksandr Polejayev iştirak edir.
1886-cı ildə Dağıstan vilayətinin Aşağı Çiriyurd ərazisinə Samara quberniyasının ruslar köçürülür.
Bir neçə ildən sonra Vladikafkaz dəmir yolunun tikintisi başlanır. Sulaq çayı boyu Dağıstan və Terek vilayətlərinin sərhədində Beslan-Petrovsk (indiki Mahaçqala) xətti yolunda Çiryurd stansiyasının əsası qoyulur. Stansiyada əsasən ruslar məskunlaşdı. Beslan-Petrovsk xətti 1894-cü ildə açılır.
SSRİ dövrü[redaktə | mənbəni redaktə et]
1921-ci ildə Dağıstan MSSR yaradılır. 1930-cu ildə stansiya Krasnoye selo adı ilə qəsəbə statusu alır.
Lakin qəsəbənin "Krasnoye selo" (qırmızı kənd) adı tezliklə qumuqcaya tərcümə edilərək "Qızılyurd" adını daşımağa başlayır.
1963-cü ildə Qızılyurd şəhər statusu alır.
Əhali[redaktə | mənbəni redaktə et]
2018-ci ilin siyahıyalınmasına əsasən Qızılyurd şəhərinin 37,171 nəfərlik əhalisi var.
Milliyət | Əhali (2010) | Faiz |
---|---|---|
Avarlar | 23 382 | 70,88 % |
Qumuqlar | 3 915 | 11,87 % |
Laklar | 1 760 | 5,34 % |
Ruslar | 1 250 | 3,79 % |
Ləzgilər | 956 | 2,90 % |
Dargilər | 839 | 2,54 % |
digərləri | 846 | 2,56 % |
cəmi | 32 988 | 100,00 % |
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "Таблица 5. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, городских округов, муниципальных районов, муниципальных округов, городских и сельских поселений, городских населенных пунктов, сельских населенных пунктов с населением 3000 человек и более" (XLSX) (rus). 2022-09-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-09-01..